Nominatie uitvinder Ampelmann voor Europese award | Maritiem Nederland
Nieuws

Nominatie uitvinder Ampelmann voor Europese award

Jan Spoelstra | woensdag 5 mei 2021
Offshore, Toeleveranciers

Jan van der Tempel, de bedenker van de Ampelmann, is door het Europees Octrooibureau genomineerd voor de European Inventor Award. De Ampelmann is een voor deining compenserend platform aan boord van schepen om personeel en goederen veilig over te kunnen zetten naar bijvoorbeeld offshore windturbines.

Hoe je veilig en snel goederen overzet naar offshore constructies is een interessant technisch probleem. Een schip in ruwe zee draait langs drie assen en beweegt langs drie dimensies. Het is ook een relevant probleem. Het grootste deel van onze energievoorziening staat straks offshore. Dat maakt het van strategisch belang om onder praktisch alle weerscondities onderhoud aan offshore constructies te plegen. De Ampelmann is een technisch zeer elegante oplossing hiervoor. Dat is dan ook de reden dat het Europees octrooibureau (EOB) Jan van der Tempel op 4 mei nomineerde voor de European Inventor Award.

Beluister onze podcast
Het gehele gesprek met Jan van der Tempel is terug te luisteren als podcast. Zoek in je favoriete podcast app naar 'Techniek en Wetenschap in perspectief', abonneer je en luister wat onze expert op het gebied van duurzaam bouwen te zeggen heeft over energieverbruik in de gebouwde omgeving.

Vragen/opmerkingen: redactie@tw.nl


Geometrie

Om voor de zes bewegingsvrijheidsgraden te compenseren heb je per definitie ook minstens zes bewegende cilinders nodig. Deze staan in een ring met drie cilinders naar buiten gericht en drie naar binnen. Alle via een ingenieuze set scharnieren gekoppeld aan schip en loopbrug/platform. Directeur en oprichter Jan van der Tempel bedacht de toepassing van deze geometrische constellatie voor de offshore-industrie al in 2007. ‘De geometrie is zo gekozen dat de normaalkrachten op de cilinders altijd precies in de bewegingsrichting van de cilinders zijn gericht door slim gebruik te maken van gelijkbenige driehoeken in de constructie.’

Van der Tempel meldt drie recente ontwikkelingen binnen zijn bedrijf die voortborduren op het originele idee. Allereerst is de Ampelmann – inmiddels een begrip in de maritieme sector, vernoemd naar het poppetje op een Duits voetgangerstoplicht – bedoeld om mensen over te zetten van schip naar offshore constructie. ‘Maar steeds vaker zien we de behoeft om ook lading op deze manier over te zetten. We willen de loopbrug en kraan in één voor deining gecompenseerd platform integreren.’

Daarnaast levert Ampelmann een systeem aan boord van een snelle crew boat die Damen Shipyards momenteel in Turkije bouwt. Het gaat om een 70 meter lange boot die 40 knopen (>70 km/h) moet kunnen varen en personeel naar offshore locaties moet brengen. ‘Dat soort boten zie je steeds vaker. Ze gebruiken minder brandstof dan de voorheen gangbare helikopters. Maar om die snelheden op zee te halen is gewichtsbesparing enorm van belang. Daarom kijken we naar een lichtere constructie om het systeem te bouwen.’

Elektrificeren

In de derde plaats werkt Ampelmann nu aan een elektrische versie van de loopbrug, waar voorheen een dieselgenset aan boord voor de energie zorgde. Van der Tempel: ‘Dat is ingewikkelder dan simpelweg een batterijpakket aan boord zetten. Soms vraagt de Ampelmann in korte tijd veel vermogen door onverwachte snelle bewegingen van het schip, anderzijds wil je energie terug kunnen winnen. Ondertussen mogen de batterijen niet oververhitten en is goed batterijmanagement cruciaal.’

De patenten die het EOB aan Ampelmann verleende, hebben te maken met de geometrie van de hexapod, in relatie tot de toepassing voor het overzetten van personeel en goederen van schip naar vaste constructie. Ook maakt de Ampelmann gebruik van een gepatenteerd systeem om continu energie uit de gensets te halen, deze te bufferen in stikstoftanks, van waaruit de energie snel aangesproken kan worden om de hydraulische cilinders te laten bewegen.

Patenteren

‘Dat octrooieren heeft ons veel gebracht. Maar het heeft ook de nodige hoofdbrekens opgeleverd,’ besluit Van der Tempel. ‘Wij zijn de enige die deze technologie mogen gebruiken, dat is positief. Maar we hebben twee rechtszaken moeten voeren om dat af te dwingen en dat is dan weer heel spannend.’ Volgens Van der Tempel moet je er echt feeling krijgen voor wat je kunt patenteren en wat niet. En hoe je dat vervolgens opschrijft. ‘En voor sommige onderdelen van onze technologie gaan wij er gewoon vanuit dat we door de eerste te zijn en door technologie geheim proberen te houden een voorspong hebben die we niet meer kwijtraken.’

Iedereen kan via de octrooidatabase weten dat Ampelmann deze technologie in huis heeft en het bedrijf staat open voor samenwerking en verhuurt en verkoopt het product over de hele wereld. ‘Maar ondanks dat we op de Noordzee een mooi track record hebben, zien we dat de offshore nog wel conservatief is. Australië en Brazilië zijn voor ons groeimarkten, maar de grote offshorebedrijven gooien hun traditionele werkwijzen met helikopters, kraanschepen en hotelschepen om mensen offshore onder te brengen niet snel om.’ Het zal dus nog een tijdje duren voordat mensen ook daar wandelend naar hun werk op zee kunnen.

Stemmen voor de European Inventor Award 2021 kan tot 17 juni online: popular-prize.epo.org

Partners Maritiem Nederland