Havens experimenteren met 5G | Maritiem Nederland
Techniek&Innovatie
In de zomer van 2019 deed Groningen Seaports een proef met een autonoom varend schip.

Voorlopig blijft het bij testcases met supersnel internet


Havens experimenteren met 5G

| dinsdag 18 februari 2020
Toeleveranciers, Havens

Van Zeebrugge tot Groningen, overal testen havens 5G uit. Maar is dat nieuwe supersnelle internet echt nodig in een maritieme context of is het vooral een hype?

Een schip vaart de haven binnen. Een vertrouwde gebeurtenis zou je zeggen, maar in de toekomst staat er misschien geen loods of kapitein meer aan het stuur, en bedient iemand op afstand het schip. Vanuit het kantoor van de havenmeester vertrekt er zo een supersnel internetsignaal dat zonder vertraging commando’s doorgeeft. Dit is één van de dingen die de havenautoriteit Groningen Seaports verwacht te kunnen doen met 5G. “Als we peilbootjes onbemand zouden laten varen, dan scheelt ons dat een hoop geld”, stelt Henk Zwetsloot, CIO van Groningen Seaports. “Voor een individueel schip kom je een heel eind met 4G. Maar wanneer je meerdere schepen hebt, vereist dit de capaciteit van 5G.”

In het Eemsgebied staan ze allesbehalve alleen met hun interesse voor het nieuwe draadloze netwerk. De havens van Rotterdam, Antwerpen en Zeebrugge, naast Groningen Seaports, testen allemaal 5G uit. Want de zeer hoge snelheden ervan, tot 100 keer sneller dan 4G, zouden een hoop nieuwe toepassingen openen voor havens, van het grootschalige gebruik van IoT tot autonome schepen, en van drones tot simpelweg betere verbindingen. Maar is 5G wel geschikt voor havens? En ondersteunen andere netwerken deze toepassingen niet evengoed? Het antwoord blijkt complex te liggen. 

Drie voordelen

“5G heeft drie grote onderdelen waar het beter is dan andere netwerken”, zegt Maarten Weyn, hoofddocent aan de Universiteit van Antwerpen en IoT-specialist. “Ten eerste is er het zogenoemde enhanced mobile broadband: erg hoge datasnelheden dus. Ten tweede kritische communicatie, die een erg lage latency of vertraging op het signaal biedt. En ten derde is er massive IoT, doordat 5G erg hoge aantallen IoT-devices ondersteunt.”

‘Als je meerdere schepen autonoom wil laten varen, vereist dit de capaciteit van 5G’

Die drie elementen laten mogelijk een aantal nieuwe toepassingen toe in havens. “Vandaag ligt de focus op de hogere datasnelheden”, stelt Weyn. “Wat dat betreft zijn er interessante cases voor havens, denk maar aan het versturen van camerabeelden of het bedienen van drones. Maar dit zijn volgens mij niet de belangrijkste toepassingen op langere termijn. Als we erg veel sensoren kunnen verbinden dan heeft dat gigantische toepassingen in een maritieme context. Zeer betrouwbare verbindingen met een lage latency zijn bovendien cruciaal voor monitoring.”

Weyn haalt een voorbeeld uit de petrochemie aan. “Als je een systeem bouwt waarmee een klep automatisch sluit wanneer een andere klep opent, omdat anders twee gevaarlijke producten met elkaar mengen, dan moet dat in milliseconden gaan. En daar schieten bestaande netwerken nog tekort, en speelt 5G mogelijk een belangrijke rol.”

10 procent winst

Voorlopig staan 5G-netwerken nog wel in de kinderschoenen. Ook veilden de Nederlandse en Belgische overheden de cruciale 5G-frequenties nodig voor een brede uitrol nog niet. In de haven van Zeebrugge hebben ze al wel een zogenoemd ‘5G-ready’-netwerk, aangeleverd door het bedrijf Citymesh. Dat netwerk steunt weliswaar nog steeds op de 4G-standaard, maar draagt al heel wat kenmerken van een 5G-netwerk in zich, zoals nieuwe hardware. Wat gebruikers alvast een voorproefje geeft van 5G.

Toepassingen gaan van het verbinden van elektrische meters, die voordien manueel gecontroleerd moesten worden, tot het connecteren van drones en onbemande sleepboten. “We hebben voorlopig 5G nodig omdat veel use-cases rond video draaien. Dat betekent grote hoeveelheden data, en vaak vraagt dit ook om een lage latency. Zeker wanneer we bijvoorbeeld een camera op afstand aansturen”, zegt Joeri Tranchet van Citymesh.

Het uploaden van 4K of 8K beelden van corrosie op pijpleidingen lukt volgens KPN niet op grote schaal met een 4G-netwerk. Foto: Shell Pernis. Tekst gaat door onder de foto.

Maar het gaat ook gewoon over betere connecties waar bestaande netwerken zoals wifi tekort schieten. “We verbonden bijvoorbeeld de site van een terminal-operator”, stelt Tranchet. “Want hun connectiviteit was voordien erg slecht. Ze hadden vroeger tachtig wifi access-points op hun terminal, waarmee ze een dekking van 90 procent haalden. Dat klinkt goed, maar voor hen betekende het 10 procent productieverlies. In 10 procent van de gevallen konden ze binnengekomen goederen niet scannen op hun eigen netwerk. Daarom installeerden we drie antennes die op 100 procent van het bedrijfsterrein een redundant privaat netwerk aanbieden.”

Pijpleidingen controleren

Ruim 135 kilometer noordelijker – in het havengebied van Rotterdam – bouwde KPN een experimenteel 5G-netwerk voor een olieraffinaderij van Shell. “Shell heeft daar 160.000 kilometer pijpleiding liggen, vier keer de omtrek van de aarde”, vertelt Jacob Groote, directeur bij KPN en verantwoordelijk voor 5G-projecten. “Die verwachten op hun beurt onderhoud, om bijvoorbeeld lekken of corrosie vroegtijdig op te sporen. Want zo voorkomen we de eventuele gevolgen voor de omgeving, naast het stilleggen van het productieprocess. Al die leidingen met de hand monitoren is lastig. Daarom plaatsten we camera’s op auto’s en uploaden we die video’s vervolgens via 5G naar de cloud, waar er in real-time corrosieanalyse plaatsvindt.”

Het systeem brengt lekken en corrosie sneller in kaart, en laat de raffinaderij beter werken. Maar waarom is daar 5G voor nodig? “Het uploaden van 4K of zelfs 8K beelden, waarop je de corrosie in detail ziet, lukt niet op grote schaal met een 4G netwerk”, antwoordt Groote. “Vanaf dat er meerdere auto's rondrijden op het gigantische terrein schiet 4G tekort. Wifi heeft dan weer te weinig bereik, en krijgt met interferentie te maken in een omgeving vol metaal.”

‘De komende jaren zullen we heel wat mooie dingen voor elkaar krijgen dankzij 5G’

Daarom kozen ze in Rotterdam voor 5G. In tegenstelling tot Zeebrugge doen ze dat hier wel met een echt 5G-netwerk, dat werkt via testfrequenties die afgegeven zijn voor een beperkte periode. Ze maken – evenmin als Citymesh in Zeebrugge – geen gebruik van zogenoemde small cells, de kleine, erg dicht geïnstalleerde, antennes waarover veel controverse is in Nederlandse gemeenten. “In dit geval gebruikten we gewoon macro-cellen aan de rand van het terrein”, vertelt Groote. “5G werkt niet alleen via small cells, en zeker in de eerste jaren zullen we vooral grotere antennes gebruiken.”

Vooral testcases

5G duikt dus steeds vaker op in onze havens. Maar voorlopig blijft dit alles nog wel bij testcases en experimenten. Eerst moeten regelgevers in België en Nederland het nodige spectrum vrijgeven om 5G ook definitief uit te rollen. Niettemin kijken heel wat spelers uit naar dat moment. “Er is vandaag erg veel aandacht voor 5G als het wondermiddel voor alles”, besluit Groote. “En soms behoeft dat nuance. Maar de potentie is groot en in de komende jaren zullen we heel wat mooie dingen voor elkaar krijgen dankzij 5G. Het is een gradueel proces, maar het zal meer kansen bieden aan bedrijven, en dus ook havens.”

Partners Maritiem Nederland