‘We moeten goed bij de les blijven’ | Maritiem Nederland
Carriere
Oscar van Veen: ‘Misschien moeten we de techneut straks een hoger salaris geven dan zijn manager.’

Oscar van Veen, hoofd digitale innovatie bij Havenbedrijf Rotterdam


‘We moeten goed bij de les blijven’

Drones, een haven vol IoT sensoren, autonome schepen en slimme software. Qua techniek is er al veel mogelijk en de uitdagingen waar de haven voor staat zijn dan ook niet technologisch van aard, zegt Oscar van Veen, hoofd digitale innovatie bij Havenbedrijf Rotterdam. “De haven is een enorme playground waar gave, impactvolle dingen gebeuren, daar kun je heel veel innovatie doorvoeren. Maar hoe gaan we met die techniek om? Hoe krijgen we de mensen en organisaties mee?”

Tijdens zijn studie bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit kwam een klassiek voorbeeld van het verkeerd inschatten van trends voorbij, vertelt Oscar van Veen, hoofd digitale innovatie bij havenbedrijf Rotterdam. “Dat betrof de Amerikaanse spoorwegen die als visie hadden om zo optimaal mogelijk mensen en goederen van A naar B te vervoeren, per trein.” De woorden ‘per trein’ hebben die sector uiteindelijk grotendeels de das om gedaan, omdat op die grote afstanden vanaf de jaren vijftig niet te concurreren viel met de luchtvaart. Van Veen: “We staan nu ook voor een dergelijk vraagstuk in de haven. Willen we vasthouden aan eeuwen van tradities? Of moeten we als haven meebewegen met de data gedreven vierde industriële revolutie? Ik ben van mening dat we ons in een heel interessante periode bevinden, waar we echt bij de les moeten blijven om de digitale transformatie niet te missen."

Er is volgens Van Veen sprake van een revolutie, van een heel havenecosysteem dat moet kantelen, niet alleen maar van kleine stapjes bij individuele bedrijven. We spreken Van Veen twee dagen nadat Boskalis containerreus ‘Ever Given’ vlot trok. Aan het begin van ons gesprek zegt hij dat we het ‘Suez-woord’ beter niet kunnen noemen, omdat het een week lang nergens anders over ging bij het havenbedrijf. Toch ontkomen we er niet aan, omdat deze crisis aantoont dat het werk in de haven definitief verandert. “Wij hebben data scientists in dienst die na het aan de grond raken van het containerschip direct aan het rekenen zijn geslagen. Ze hebben verschillende scenario’s opgesteld waarlangs het kanaal weer open zou kunnen gaan. Daarna hebben we gemodelleerd hoe we die schepen het beste op kunnen vangen en hoe we de bedrijven in ons havengebied moeten voorbereiden op de piekdrukte aan containers die vertraagd binnen zal komen.” Dit voorbeeld wijst er volgens Van Veen op dat er mensen met andere competenties nodig zijn in de haven.

Hoe zien jullie de aanloop van een groot containerschip?

“Wij benaderen de aanloop van een containerschip van 20.000 teu als een pit stop in de autoracerij. Je moet het goed voorbereiden en vooraf modelleren. Er komt een loods bij kijken, een terminal, sleepdiensten, verbinding met het achterland, bunkerbedrijven en roeiers. Als je met z’n allen de relevante data deelt, kun je alles veel beter oplijnen en de containers op een efficiënte wijze afhandelen. Dat gebeurt tegenwoordig via platform PortXchange. Wat daar de resultaten van zijn? De wachttijd van tankers bij Shell is bijvoorbeeld 20% lager. Dat betekent dat een schip rustiger kan varen, of in een jaar een keer extra op en neer kan, en dat scheelt kosten.”

Wat is bij innovatie belangrijker: de techniek of de professionals in de haven?

“Veel innovaties zijn sociaal van aard. De techniek achter veel innovaties in de haven is niet per se heel nieuw. Maar de 4.000 organisaties in onze haven moeten er meer op vertrouwen om data te delen. Hoe kun je data, die ook concurrentiegevoelig kan zijn, veilig delen? Want als dat lukt kun je de havengemeenschap naar een hoger plan tillen."

‘Als het lukt ook concurrentiegevoelige data veilig te delen, til je de havengemeenschap naar een hoger plan’

"We zien nu vaak nog dat organisaties in de haven hiërarchisch georganiseerd zijn. Het is voor mij heel belangrijk dat bedrijven voorbij hun eigen taartpuntje kijken en horizontale verbindingen aangaan. Afspraken, lef en vertrouwen in techniek zijn nodig om mee te gaan met de technologische ontwikkelingen die voor ons liggen.”

 Hoe ziet de haven er over pakweg vijftien jaar uit?

“Via moderne communicatienetwerken komt alle infrastructuur in de haven met elkaar in verbinding te staan. Over een jaar of vijftien jaar rijden er autonome trucks door de haven, varen er autonome schepen tussen de terminals. Voor de huidige scheepvaart stellen we eisen aan kades, bolders en waterdieptes; en we plegen tijdig onderhoud. Maar daar komt in hoog tempo een digitale laag overheen. Bijvoorbeeld in de vorm van een 5G-netwerk waarover alle installaties in de haven met elkaar communiceren. En dat moet veilig zijn.”

"De aanloop van een containerschip van 20.000 teu benaderen wij als een pit stop in de autoracerij", zegt Van Veen (foto: Flying Focus). Tekst gaat verder onder de foto.

Een veilig 5G-netwerk aanleggen, dat kan een telecombedrijf toch uitstekend?

“Dat is de vraag. Voor individuele telefoons van mensen en/of bedrijven volstaat de dienstverlening van consumer brands. Maar wat als er een cruiseschip met 4.000 passagiers de haven in vaart? Of een tanker met 400.000 ton ruwe olie? Als die schepen afhankelijk raken van 5G, wil je de veiligheid en de mate van redundancy op een hoger plan trekken dan voor de 4.000 individuele mobieltjes van de cruisereizigers. Bovendien mag het privégebruik van mobiele data niet interfereren met onze havenoperaties."

‘Van traditionele havenbeheerder zijn we opgeschoven naar een rol als aanjager, facilitator en investeerder’

 "Er komt een digitale laag over de haven heen te liggen, wij moeten dat faciliteren en nieuwe samenwerkingsverbanden smeden. Onze taak is echt anders dan twintig jaar geleden. Van traditioneel havenbeheerder zijn we opgeschoven naar een rol als aanjager, facilitator, verbinder en investeerder.”

Hoe ziet de havenarbeider van de toekomst eruit?

“Misschien moeten we de techneut straks een hoger salaris geven dan zijn manager. Wij hebben nu econometristen in dienst die heel sterk zijn in het doorgronden en begrijpen van algoritmes. Daar heb ik grote bewondering voor, want die zijn echt nodig om te blijven snappen waar we hier mee bezig zijn. Tegelijkertijd gaat met al die nieuwe ontwikkelingen de reguliere scheepvaartafhandeling gewoon door, en ook daar blijf je je mensen voor nodig hebben.”

Hielp de al hoge mate van digitalisering bij het doorstaan van de coronacrisis?

“De haven heeft geen moment stilgelegen en we hebben versneld een grote update van onze digitale systemen thuis doorgevoerd. Alle credits hiervoor gaan naar het ict-team dat deze bijna militaire operatie heeft uitgevoerd. Ik kijk nu wel weer uit naar het zogenoemde hybride werken. Contact is nu vooral functioneel via schermpjes en headsets, maar bij de koffieautomaat ontstaan toch ook vaak goede ideeën.”

CV Oscar van Veen (45)

2021 - nu: Hoofd digitale innovatie, Havenbedrijf Rotterdam

2018-2021: Digital Business Solutions, Havenbedrijf Rotterdam

2012-nu: medeoprichter/mede-eigenaar Notificare (Mobiel marketing platform op basis van notificatie en interactie)

2015-2018: Associate Partner, PRIMAN Talent Agency

1997-2017: Mede oprichter/eigenaar & managing partner, Mangrove (Digital Agency)

1993-1999: Opleiding Bedrijfskunde/change management, Erasmus Universiteit

Partners Maritiem Nederland